Χοροί εκατομμυρίων, λαμπερές μεταγραφές, ακριβοθώρητα ονόματα και συμφωνίες που... ζαλίζουν.
Όλα υπό το σκέπαστρο εντυπωσιακών γηπέδων που στεγάζουν μερικές από τις κορυφαίες ομάδες στο πιο διασκεδαστικό - αν όχι κορυφαίο - πρωτάθλημα του πλανήτη. Με πομπώδεις τίτλους που σφύζουν από περηφάνια και την οικονομική δύναμη για να τους δικαιολογήσουν, η Premier League φωνάζει με κομπασμό πως οι υπόλοιποι θέλουν... άλματα για να τη φτάσουν!
Όσο τα χρόνια όμως περνούν, όλο και περισσότερα άρθρα που αμφισβητούν αυτή τη βιτρίνα ενός κραταιού και υγιούς περιβάλλοντος αρχίζουν και κάνουν την εμφάνισή τους, ιδίως εντός των συνόρων του Ηνωμένου Βασιλείου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η τελευταία απόπειρα του «BBC» να καταδυθεί στα άδυτα της Premier League και στον ατελείωτο ωκεανό των εκατομμυρίων.
Εξοπλισμένο με τις γνώσεις και τα κατατοπιστικά γραφήματα του οικονομικού αναλυτή, Κίραν Μαγκουάιρ, το βρετανικό Μέσο εξηγεί την οικονομική κατάσταση της Premier League μέσα από οκτώ διαγράμματα. Από τις καθαρές δαπάνες που αφήνουν... χιλιόμετρα πίσω τον ανταγωνισμό, μέχρι την «πάλη» κερδών - ζημιών που περιορίζουν τους δρόμους βιωσιμότητας.
Η Premier League έχει δύναμη και τεχνογνωσία, αλλά ταυτόχρονα χρέη και υποχρεώσεις που στο φινάλε του 2023 οδήγησαν τις απώλειες να εκτοξευτούν στο ένα δισεκατομμύριο λίρες! Με εξαίρεση της Τσέλσι, Κρίσταλ Πάλας και Φούλαμ των οποίων τα νούμερα βασίζονται στο 2022, το BBC με τη συνδρομή του Μαγκουάιρ ανέλυσε τους λογαριασμούς των αγγλικών ομάδων του 2023 και παρουσίασε νερά... αχαρτογράφητα στον ωκεανό της Premier League.
Τα έσοδα των ομάδων της Premier League
Από το 1992, την απαρχή της δηλαδή, η Premier League έχει γνωρίσει αξιοζήλευτη επιτυχία ως προϊόν. Όπως δήλωσε μάλιστα στο BBC ο Μαγκουάιρ, τα έσοδά της σε αυτές τις τρεις περίπου δεκαετίες έχουν παρουσιάσει την... τρομακτική αύξηση της τάξης του 2800%! Όσον αφορά στα έσοδα των ομάδων, τα βασικότερα εξ αυτών μπορούν να χωριστούν, σε γενικές γραμμές, σε τρεις κατηγορίες: 1) Έσοδα από τους αγώνες (με κόκκινο χρώμα), 2) Έσοδα από εμπορικές και χορηγικές συμφωνίες (με πράσινο χρώμα) και 3) Έσοδα από τα τηλεοπτικά (με μαύρο χρώμα).
Όπως φαίνεται και στο σχετικό γράφημα, τα έσοδα των «μεγάλων», των συλλόγων του Big-6 και αυτών που παίζουν στην Ευρώπη και έχουν τα μεγαλύτερα στάδια είναι υπερπολλαπλάσια σε σχέση με τις λιγότερο δημοφιλείς ομάδες. Η Μάντεστερ Σίτι για παράδειγμα το 2023 είχε έσοδα που άγγιξαν τις 713 εκατομμύρια λίρες, ενώ αυτά της πιο «ταπεινής» Μπόρνμουθ τις 141 εκατ. λίρες.
Τα «μισθολόγια» των συλλόγων της Premier League
Τα έσοδα ωστόσο δεν σημαίνουν... κέρδη. Ανάμεσα στα δύο υπάρχουν τα έξοδα, τα οποία από την πλευρά τους είναι επίσης - αναμενόμενα - αρκετά υψηλά. Οι μισθοί, των παικτών αλλά και όλου του προσωπικού, είναι το βασικότερο «καθημερινό» έξοδο για τους συλλόγους, με τον Κίραν Μαγκουάιρ να σημειώνει πως υπάρχει μια «εξαιρετικά υψηλή συσχέτιση στους μισθούς ενός συλλόγου και την τελική του θέση στον βαθμολογικό πίνακα». Με απλά λόγια, οι ομάδες που έχουν τους μεγαλύτερους μισθούς να καλύψουν, τείνουν να βρίσκονται και πιο ψηλά στη βαθμολογία.
Έτσι, η Μάντσεστερ Σίτι το 2023 ήταν «πρωταθλήτρια», εκτός από το γήπεδο, και στους μισθούς, αφού δαπάνησε 423 εκατομμύρια λίρες σε αυτούς. Εντυπωσιακό είναι το... κενό ανάμεσα στους Πολίτες, τη Λίβερπουλ, τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, την Τσέλσι και όλες τις υπόλοιπες ομάδες της κατηγορίας, όπως φαίνεται και στο παρακάτω γράφημα.
Οι μισθοί των συλλόγων της Premier League ως ποσοστό των εσόδων τους
Αυτό που έχει ενδιαφέρον πάντως, είναι να εξετάσουμε το ποσοστό που καλύπτουν οι μισθοί ενός συλλόγου στα έσοδά του. Γιατί; Επειδή αυτή τη στιγμή το FFP επιτρέπει στα club να ξοδεύουν το 90% των εσόδων τους σε μισθούς, ποσοστό που θα πέσει αρχικά στο 80% κι έπειτα στο 70% τις σεζόν 2024-25 και 2025-26 αντίστοιχα. Η Premier League μάλιστα σκέφτεται να ακολουθήσει μια παρόμοια διαδρομή κι εδώ έγκειται το ενδιαφέρον.
Αν αφαιρέσουμε τη Φούλαμ (της οποίας τα οικονομικά στοιχεία προέρχονται από τη χρονιά που ήταν ακόμα στην Championship), παρατηρούμε στο σχετικό γράφημα πως οι Λέστερ, Νότιγχαμ Φόρεστ και Έβερτον βρίσκονται στο «αρνητικό» βάθρο και ξεπερνούν το 90%. Διόλου τυχαία, είναι και οι ομάδες που αυτή τη στιγμή έχουν τα περισσότερα μπλεξίματα με τις οικονομικές παραβιάσεις, ενώ οι δύο τελευταίες έχουν ήδη τιμωρηθεί για καταπάτηση των κανόνων οικονομικής βιωσιμότητας της Μίλαν.
Premier League και... απόσβεση
Τα... κόλπα του Τοντ Μπόελι και του μεταγραφικού «πυρετού» στην Τσέλσι προσέθεσαν στο ποδοσφαιρικό λεξικό τη λέξη «απόσβεση» ή «amortisation» στα αγγλικά. Με απλά λόγια, όταν μια ομάδα αγοράζει έναν ποδοσφαιριστή έχει δικαίωμα να προχωρήσει στην απόσβεση του κόστους της μεταγραφής του εντός των ετών του συμβολαίου που αυτός έχει υπογράψει.
Για παράδειγμα, η Τσέλσι αγόρασε τον Έντσο Φερνάντες αντί 121 εκατ. ευρώ και ο Αργεντινός υπέγραψε οκταετές συμβόλαιο. Έτσι, σε κάθε λογιστικό έτος ο Φερνάντες θα κοστίσει στους Μπλε μόνο 15,1 εκατομμύρια, γεγονός που διευκόλυνε σημαντικά τη μεταγραφή του. Στο παρακάτω γράφημα παρουσιάζονται τα εκατομμύρια λιρών που κάθε ομάδα της Premier League έχει στην «πλάτη» της και καλείται να αποσβέσει.
Κέρδη και ζημίες
Μπορεί η Premier League να είναι μια μηχανή παραγωγής χρημάτων, αλλά την ίδια στιγμή το κόστος «συντήρησης» και ανανέωσης των ομάδων κυμαίνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Ο Μαγκουάιρ εξηγεί πως οι μισθοί μαζί με τα ποσά που ξοδεύονται για μεταγραφές απορροφούν περίπου το 90% του εισοδήματος των 20 συλλόγων της Premier League, με τις περισσότερες ομάδες να χάνουν χρήματα καθημερινά!
Ο δρόμος προς τη βιωσιμότητα προκύπτει μέσα από πωλήσεις ποδοσφαιριστών ή από την «τσέπη» του ιδιοκτήτη και την προθυμία του να καλύψει τα έξοδα. «Για 19 χρόνια ο Ρόμα Αμπράμοβιτς έπρεπε να πληρώνει περίπου 900 χιλιάδες λίρες την εβδομάδα σε άτοκα δάνεια για να καλύψει τις ζημίες της Τσέλσι» προσθέτει ο Μαγκουάιρ, παρέχοντας μια εικόνα για την οικονομική κατάσταση στους Μπλε επί εποχής του Ρώσου μεγιστάνα.
Στα δελτία Τύπου όπου παρουσιάζονται τα οικονομικά δεδομένα οι σύλλογοι συχνά δηλώνουν κέρδος προ φόρων (PBT) - το οποίο περιλαμβάνει παίκτες που πουλήθηκαν ή αγοράστηκαν, όπως για παράδειγμα οι ζημίες ύψους 89 εκατομμυρίων ευρώ που ανακοίνωσε η Έβερτον.
Τα στοιχεία που παρέχει ο Μαγκουάιρ ωστόσο απεικονίζουν ένα πιο αυστηρό διάγραμμα κερδών και ζημιών για την περίοδο 2022-2023, όπου τα χρήματα που ανακτώνται από τις πωλήσεις παικτών δεν υπολογίζονται επειδή είναι μια ασταθής και απρόβλεπτη παράμετρος. Στο σχετικό γράφημα μόνο η Μπρέντφορντ κατέγραψε κέρδη ύψους 4 εκατομμυρίων λιρών από τις συναλλαγές, ενώ οι συνολικές απώλειες που σημείωσαν συνολικά οι σύλλογοι της Premier League υπολογίζονται στο ένα δισεκατομμύριο λίρες!
Μεταγραφές και πωλήσεις ποδοσφαιριστών
Πριν από μερικό διάστημα τα αγγλικά Μέσα αποκάλυψαν πως η Μπράιτον κατάφερε να πετύχει ρεκόρ κερδών στην Premier που άγγιζαν τις 123 εκατομμύρια λίρες μετά φόρων, δίχως καν να συμπεριληφθούν οι πωλήσεις των Καϊσέδο και Ρόμπερτ Σάντσεθ στην Τσέλσι το προηγούμενο καλοκαίρι που αθροιστικά αποχώρησαν για ένα ποσό κοντά στις 125 εκατομμύρια λίρες (χωρίς να υπολογίζονται τα μπόνους της συμφωνίας).
Πέρα από το «παράσημο» του ρεκόρ, η Μπράιτον κατάφερε να αποτελέσει ένα από τα ελάχιστα κλαμπ της λίγκας που δεν κατέγραψαν αρνητική δαπάνη από τις μεταγραφές παικτών, σε αντίθεση με την πλειονότητα των ομάδων της Premier League και δη εκείνων που μάχονται για ευρωπαϊκή έξοδο.
Μεγαλύτερες δαπάνες κατέγραψε η Άρσεναλ που κατάφερε να χτίσει ρόστερ έτοιμο να διεκδικήσει το πρωτάθλημα, ενώ ακολούθησαν ομάδες που σαν κεντρικό στόχο για τη σεζόν έθεσαν την παραμονή στην κατηγορία.
Kόστος ρόστερ
Στο τέλος της αγωνιστικής περιόδου 2022-2023 οι ομάδες της Premier League είχαν επενδύσει αθροιστικά 9 δισεκατομμύρια λίρες σε μεταγραφές για την ανοικοδόμηση των ρόστερ τους, με τις Μάντσεστερ Σίτι και Τσέλσι να ξεπερνούν η καθεμιά το ένα δισεκατομμύριο!
Οι αριθμοί προφανώς δεν λένε ψέματα και αποκαλύπτουν την πλήρη οικονομική δυναμική της Premier League, με το δεκαετές report του Διεθνούς Παρατηρητηρίου Ποδοσφαίρου (CIES) για τους συλλόγους με τις υψηλότερες καθαρές δαπάνες στον κόσμο από το 2014 να αποσαφηνίζει ακόμα περισσότερο τις διαφορές των ομάδων της Αγγλίας σε σύγκριση με τους υπόλοιπους γίγαντες της Ευρώπης.
|
Οι υψηλότερες καθαρές δαπάνες (2014 - 2023) |
|
|
Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ |
1196,6 εκατ. λίρες |
|
Τσέλσι |
885,5 εκατ. λίρες |
|
Παρί Σεν Ζερμέν |
865,8 εκατ. λίρες |
|
Άρσεναλ |
746,9 εκατ. λίρες |
|
Μάντσεστερ Σίτι |
733,8 εκατ. λίρες |
|
Νιούκαστλ |
575,2 εκατ. λίρες |
|
Μπαρτσελόνα |
568,4 εκατ. λίρες |
|
Τότεναμ |
522,1 εκατ. λίρες |
|
Μίλαν |
467,3 εκατ. λίρες |
|
Γουέστ Χαμ |
451,9 εκατ. λίρες |
Από το 2014 η καθαρή δαπάνη στο άθροισμα των ομάδων της Premier League ξεπερνάει τις 9,5 δισεκατομμύρια λίρες, η κινέζικη Super League αγγίζει τις 1,14 δισεκατομμύρια λίρες και η Saudi Pro League είναι τρίτη με καθαρή δαπάνη περίπου στα 1,13 δισεκατομμύρια.
Συνολικό χρέος
Νωρίτερα τονίσαμε πως η βιωσιμότητα των συλλόγων εξαρτάται από τις πωλήσεις ποδοσφαιριστών και τη γενναιοδωρία των ιδιοκτητών, οπότε προκύπτει ένα σαφές ερώτημα: Τι συμβαίνει με το χρέος των ομάδων;
«Το καθαρό χρέος είναι το συνολικό ποσό των δανείων που έχει ένας σύλλογος, μείον τυχόν μετρητά» εξηγεί ο Μαγκουάιρ και οι μετρήσεις δείχνουν πως το αθροιστικό χρέος ανέρχεται στις 3,6 δισεκατομμύρια λίρες! Στη χειρότερη θέση βρίσκονται ομάδες όπως η Τότεναμ και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, ενώ η Τσέλσι κάνει την έκπληξη με μια θέση στο υγιές «μισό» του γραφήματος αλλά και με έναν μεγάλο αστερίσκο να την συνοδεύει...
Ουσιαστικά οι Μπλε αποτελούν... ειδική περίπτωση, καθώς το γράφημα αφορά το 2022 όταν η κοινοπραξία του Τοντ Μπόελι εξαγόρασε τον σύλλογο από τον Ρόμαν Αμπράμοβιτς για το ποσό των 4,25 δισεκατομμυρίων λιρών. Δεδομένης της πίεσης που του ασκήθηκε από την αγγλική κυβέρνηση στον απόηχο του πολέμου μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, ο πρώην ιδιοκτήτης της Τσέλσι δεν ζήτησε να αποπληρωθεί το δάνειο ύψους 1,5 δις. προς τους Μπλε και πρακτικά «χάρισε» τις οφειλές στην πρώην ομάδα του.
